Ήδη από την 1/1/2017 έχει τεθεί σε ισχύ το νέο σύστημα συγκέντρωσης των απαιτούμενων παραστατικών δαπανών για την εξασφάλιση του αφορολόγητου ορίου για τις δηλώσεις του 2018 (εισοδήματα 2017). Η βασική διαφορά σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές, είναι ότι οι δαπάνες θα πρέπει να πραγματοποιούνται με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής. Ενδεικτικά αναφέρονται:
α) Με κάρτες και μέσα πληρωμής με κάρτες (χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες,
προπληρωμένες κάρτες (prepaid card))
β) Μέσω λογαριασμού πληρωμών Παρόχων Υπηρεσιών Πληρωμών όπως π.χ.:
– Με μεταφορά πίστωσης
– Με εντολές άμεσης χρέωσης
– Με πάγιες εντολές
– Με τραπεζικές ή ταχυδρομικές επιταγές
– Μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking)
– Μέσω ηλεκτρονικού πορτοφολιού (e-wallet)
– Με πληρωμή σε γκισέ
– Με πληρωμή σε μηχανήματα τύπου easy-pay
Κατοχύρωση Αφορολόγητου
Για να κατοχυρωθεί το αφορολόγητο (ετήσια έκπτωση φόρου από 1.900- 2.100 ευρώ που ισχύει από 1-1-2017) στο εισόδημα που αποκτούν οι πολίτες από μισθούς, συντάξεις και αγροτική δραστηριότητα, θα πρέπει να πραγματοποιήσουν δαπάνες απόκτησης αγαθών και λήψης υπηρεσιών στην ημεδαπή ή σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή του Ε.Ο.Χ., στα ακόλουθα ποσοστά του εισοδήματός του σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα:
| Εισόδημα (σε ευρώ) | Ποσοστό ελάχιστης δαπάνης με ηλεκτρονική συναλλαγή και τρόποι πληρωμής με κάρτα (Προοδευτική εφαρμογή) |
| 1- 10.000 | 10% |
| 10.000,01-30.000 | 15% |
| 30.000,01 και άνω | 20% και μέχρι 30.000 Ευρώ |
Να σημειώσουμε ότι η κλίμακα εφαρμόζεται προοδευτικά, έτσι κάποιος που έχει εισόδημα από μισθωτή εργασία 30.000 ευρώ ετησίως, θα χρειαστεί αποδείξεις ύψους (10.000 x 10%) + (20.000 x 15%) = 4.000 ευρώ και όχι (30.000 x 15%) = 4.500 ευρώ.
Όσοι δεν καταφέρουν να συγκεντρώσουν το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό σε «ηλεκτρονικές» αποδείξεις βάσει των παραπάνω ποσοστών, το 2018 με την υποβολή της φορολογικής δήλωσης, θα πληρώσουν φόρο 22% κατά την εκκαθάριση, επί του ποσού που δεν συνέλεξαν.
Παράδειγμα:
1ο Εάν κάποιος έχει εισόδημα 30.000 Ευρώ το χρόνο και συγκεντρώσει αποδείξεις για 3.000 Ευρώ, θα πληρώσει φόρο 220 Ευρώ (1.000 x 22%).
2ο Κάποιος που έχει εισόδημα 150.000 Ευρώ το χρόνο, θα πρέπει να προχωρήσει σε δαπάνες έως 30.000 Ευρώ, για να κατοχυρώσει το αφορολόγητο. Εάν διενεργήσει ηλεκτρονικά πληρωμές των 15.000 Ευρώ, τότε θα κληθεί να πληρώσει φόρο 3.300 Ευρώ.
Στον αντίποδα, αν κάποιος εμφανίσει μεγάλες πληρωμές με ηλεκτρονικό τρόπο, κινδυνεύει με έλεγχο «πόθεν έσχες» ενώ εξανεμίζει την αποταμίευση και το προς ανάλωση για τα επόμενα χρόνια εισόδημά του, αφήνοντάς τον έκθετο σε φορολογικούς ελέγχους, τεκμήρια αγοράς και πρόστιμα.
Εξαιρέσεις
Εξαιρούνται από την υποχρέωση χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής αλλά υποχρεούνται να συλλέξουν αποδείξεις ίσης αξίας οι παρακάτω κατηγορίες φορολογουμένων:
- Φορολογούμενοι εβδομήντα (70) ετών και άνω (διευκρινίζεται ότι στην περίπτωση αυτή εμπίπτουν οι φορολογούμενοι οι οποίοι μέχρι το τέλος του 2017 έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό (70ο) έτος της ηλικίας τους, δηλαδή όσοι έχουν γεννηθεί έως και την 31.12.1947)
- Άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω.
- Όσοι βρίσκονται σε δικαστική συμπαράσταση
- Οι φορολογικοί κάτοικοι της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ., υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 20 του ν. 4172/2013, που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα και φορολογούνται με την κλίμακα από μισθωτή εργασία και συντάξεις
- Δημόσιοι λειτουργοί και δημόσιοι υπάλληλοι που υπηρετούν στην αλλοδαπή, καθώς και φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας που διαβιούν ή εργάζονται στην αλλοδαπή (εκτός αυτών που αναφέρονται στο παρακάτω άρθρο VΙ που απαλλάσσονται και από τη συλλογή)
- Ανήλικοι που υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων.
- Φορολογούμενοι που κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους.
- Οι φορολογούμενοι που δεν έχουν εισόδημα από καμία κατηγορία ή έχουν εισόδημα μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ, σύμφωνα με την περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν.4172/2013.
- Οι φορολογούμενοι που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ, για τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματος τους, σύμφωνα με την περ.δ’ της παρ. 1 του άρθρου 34 του ν.4172/2013.
- Οι φορολογούμενοι που είναι δικαιούχοι Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης (ΚΕΑ).
- Οι υπηρετούντες την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία.
- Φορολογούμενοι που βρίσκονται σε κατάσταση μακροχρόνιας νοσηλείας (πέραν των 6 μηνών)
Για τους παραπάνω φορολογούμενους που εξαιρούνται από την υποχρέωση χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής για την πραγματοποίηση των δαπανών τους, αλλά απαιτείται να προσκομίσουν -συλλέξουν- αποδείξεις ίσης αξίας, αυτές, φυλάσσονται για μελλοντικό έλεγχο, θα πρέπει να έχουν εκδοθεί σύμφωνα με τις διατάξεις των Ε.Λ.Π. (ν.4308/2014) και εφόσον οι συγκεκριμένοι φορολογούμενοι το επιθυμούν, έχουν τη δυνατότητα να τις εξοφλούν και με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής.
Εξαιρούνται από την υποχρέωση χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής αλλά και της συλλογής αποδείξεων για την πραγματοποίηση δαπανών:
α. Οι υπάλληλοι του Υπουργείου Εξωτερικών
β. Οι στρατιωτικοί, εφόσον υπηρετούν στην αλλοδαπή
γ. Οι υπηρετούντες στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία της Ε.Ε.
δ. Όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας και σε ψυχιατρικό κατάστημα
ε. Οι φυλακισμένοι
Δαπάνες που αναγνωρίζονται
Με την ΠΟΛ.1005/2017 καθορίστηκαν οι δαπάνες για τις οποίες απαιτείται η χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής ή/και συλλογής αποδείξεων για το φορολογικό έτος 2017 και ειδικά σε ό,τι αφορά τις δαπάνες που εξοφλούνται με πιστωτικές κάρτες, δεν εξετάζεται ο τρόπος εξόφλησης αυτών (εφάπαξ ή σε δόσεις).
Ειδικότερα οι δαπάνες αγοράς αγαθών και λήψης υπηρεσιών λαμβάνονται υπόψη, εφόσον περιλαμβάνονται στις ακόλουθες ομάδες του δείκτη τιμών καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ.:
Ομάδα 1 – Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά
Ομάδα 2 – Αλκοολούχα ποτά και καπνός
Ομάδα 3 – Ένδυση και υπόδηση
Ομάδα 4 – Στέγαση
Ομάδα 5 – Διαρκή αγαθά, είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες
Ομάδα 6 – Υγεία
Ομάδα 7 – Μεταφορές
Ομάδα 8 – Επικοινωνίες
Ομάδα 9 – Αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες
Ομάδα 10 – Εκπαίδευση
Ομάδα 11 – Ξενοδοχεία, καφέ, εστιατόρια
Ομάδα 12 – Άλλα αγαθά και υπηρεσίες
Δαπάνες που εξαιρούνται
Στις δαπάνες που λαμβάνονται υπ’ όψιν για την κατοχύρωση της εκπτώσεως φόρου (του αφορολόγητου) δεν περιλαμβάνονται:
– Τα ενοίκια
– Τα τέλη κυκλοφορίας
– Αγορές οχημάτων (αυτοκινήτων, δίκυκλων)
– Αγορές σκαφών, αεροπλάνων και αεροσκαφών
– Αγορές κατοικιών, οικοπέδων και λοιπών ακινήτων
– Οι πληρωμές φόρων και γενικότερα πληρωμές προς την Κεντρική Κυβέρνηση (Υπουργεία, Ασφαλιστικά Ταμεία)
– Οι πληρωμές δόσεων δανείων
– Οι αγορές επενδυτικών προϊόντων (μετοχών, ομολόγων κ.λπ.)
Σημειώνεται ότι ειδικά για τους λογαριασμούς ΔΕΚΟ που είναι σε όνομα διαφορετικό από αυτόν που καταβάλλει, γίνονται δεκτές, εφόσον ο καταβάλλων την δαπάνη είναι και ο πραγματικός χρήστης του ακινήτου.
Διευκρινίζεται ότι στην περίπτωση δαπανών των κοινόχρηστων χώρων, οι οποίες εξοφλούνται από τον διαχειριστή της πολυκατοικίας με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, οι εν λόγω δαπάνες θα λαμβάνονται υπόψη μετά τον επιμερισμό τους
Μειώνεται από 1.500 ευρώ σε 500 ευρώ το ύψος των συναλλαγών μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων πάνω από το οποίο οι συναλλαγές πραγματοποιούνται αποκλειστικά με τη χρήση μέσων πληρωμής με κάρτα ή άλλου ηλεκτρονικού μέσου. Δεν επιτρέπεται εξόφληση με μετρητά για συναλλαγές μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων αξίας μεγαλύτερης των 500 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.).
Ιατρικές Δαπάνες
Από 1/1/2017 καταργήθηκε η έκπτωση 10% από το ποσό του φόρου που προκύπτει κατά την εκκαθάριση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, για τα έξοδα ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης.
Κάλυψη Τεκμαρτού Εισοδήματος
Ο νέος νόμος προβλέπει ότι κάθε φορολογούμενος καλύπτει με δαπάνες το δικό του αφορολόγητο έστω και αν έχει τεκμαρτό εισόδημα που ξεπερνά το πραγματικό του. Έτσι άνεργοι καθώς και νοικοκυρές χωρίς εισόδημα πρέπει να πραγματοποιήσουν δαπάνες για να καλύψουν τα τεκμήρια τους.
Για παράδειγμα ένας άνεργος χωρίς εισόδημα και με τεκμήριο 9.000 Ευρώ πρέπει να δαπανήσει 900,00 Ευρώ με κάρτες, αλλιώς θα πληρώσει πρόστιμο στην εφορία 198,00 Ευρώ.
Το ποσό των δαπανών δηλώνεται ατομικά από κάθε σύζυγο ή από κάθε μέρος συμφώνου συμβίωσης. Σε περίπτωση που καλύπτεται το απαιτούμενο ποσό δαπανών από οποιονδήποτε εκ των δυο συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης, το τυχόν πλεονάζον ποσό δύναται κατά την εκκαθάριση να μεταφερθεί στον άλλο σύζυγο ή στο άλλο μέρος συμφώνου συμβίωσης για τυχόν κάλυψη του ελάχιστου απαιτούμενου ποσού δαπανών.
Υποχρεώνονται ακόμα και οι άποροι να πραγματοποιούν αγορές με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής και με χρήματα που δεν έχουν για το τεκμαρτό εισόδημα που τους βαραίνει.
Υπενθυμίζεται ότι το αφορολόγητο όριο για τα εισοδήματα του 2017 εξαρτάται από την οικογενειακή κατάσταση του φορολογούμενου, μισθωτού, συνταξιούχου ή αγρότη.
Συγκεκριμένα:
- 8.636 ευρώ για άγαμους – έγγαμους χωρίς παιδιά: έκπτωση φόρου 1.900 ευρώ
- 8.864 ευρώ για έγγαμους με ένα παιδί: έκπτωση φόρου 1.950 ευρώ
- 9.090 ευρώ για έγγαμους με δύο παιδιά: έκπτωση φόρου 2.000 ευρώ
- 9.545 ευρώ για έγγαμους με τρία παιδιά και άνω: έκπτωση φόρου 2.100 ευρώ
Τι ισχύει για τις επιχειρήσεις;
Όλες τις επιχειρήσεις που καταβάλλουν δαπάνες μισθοδοσίας προσωπικού, ημερομίσθια, αμοιβές διευθυντών ή μελών Δ.Σ, αμοιβές δικηγόρων με πάγια αντιμισθία, αμοιβές όσων εργάζονται με μπλοκάκι, θα μπορούν πλέον να τις δικαιολογούν ως έξοδα και να τις αφαιρούν από τα ακαθάριστα έσοδα, εφόσον η τμηματική ή ολική εξόφληση έχει πραγματοποιηθεί με τη χρήση ηλεκτρονικού μέσου πληρωμής ή μέσω παρόχου υπηρεσιών πληρωμών. Αν οι ανωτέρω δαπάνες δεν εξοφληθούν με τη χρήση ηλεκτρονικού μέσου πληρωμής ή μέσω παρόχου υπηρεσιών πληρωμών, τότε δεν εκπίπτουν.
Η αποδοχή συναλλαγών με χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες γίνεται υποχρεωτική για συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών. Αυτές οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που ορίζονται με υπουργική απόφαση θα πρέπει να συμβληθούν υποχρεωτικά με νομίμως αδειοδοτημένους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών και να εγκαταστήσουν μηχανήματα POS στους επαγγελματικούς τους χώρους.,
Από 1η Φεβρουαρίου 2017 οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες για την ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με την αποδοχή καρτών και μέσων πληρωμής του συστήματος καρτών πληρωμής, με σαφή τρόπο που δεν επιδέχεται παρερμηνείας. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να αναγράφονται ευκρινώς στην είσοδο του καταστήματος και στο ταμείο. Στους παραβάτες των διατάξεων της υποχρέωσης αυτής θα επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ύψους χιλίων (1.000) ευρώ.
